سردرد و اختلال مفصل گیجگاهی فکی TMJ 

اختلال مفصل گیجگاهی فکی  :  مفصل تمپورومندیبولار  (   TMJ  )  یا مفصل گیجگاهی فکی یک مفصل گوی مانند می باشد که استخوان فک پایین را به استخوان گیجگاهی جمجمه متصل می کند. مفصل گیجگاهی فکی دقیقا جلوی گوش در دو سمت سر شما قرار دارد، توسط ماهیچه ها و رباط های زیادی حرکت کرده و تثبیت می شود. این مفصل همان عامل و مفصلی است که به ما اجازه باز و بسته کردن دهان را می دهد یا اینکه بتوانیم فک خود را از یک طرف به طرف دیگر حرکت دهیم و کارهایی مثل صحبت کردن، خمیازه کشیدن و جویدن را انجام دهیم.

مفصل گیجگاهی فکی یکی از نقاط فیزیولوژیک بدن است که با بیمار شدن ممکن است درد هایی را در ناحیه صورت و فک، یا کمر احساس کنید. اغلب علت درد در نواحی فک مشخص نمی شود ولی جالب است بدانید که منشاء اکثر درد های فکی در مفصل گیجگاهی فکی می باشد. تا زمانی که این مفصل وظیفه خود را انجام می دهد ممکن است متوجه اهمیت کار آن نباشیم، اما اگر دچار درد و ناراحتی شود آن زمان است که به اهمیت بالای آن پی برده می شود.

سندروم مفصل گیجگاهی فکی چیست ؟

این سندروم ، اختلال در مفصل و عضله فک می باشد که اغلب به علت التهاب عصب ها یا آسیب دیدگی آن ها رخ می دهد. مفصل گیجگاهی، نخاع و استخوان فک را به هم متصل می کند. اگر این قسمت باعث آسیب دیدگی شود باعث درد، مشکلاتی در جویدن، باد کردن و ورم اطراف صورت ، صدا کردن فک، دندان قروچه، اختلال در لوله ی یوستاچین ، التهاب عصب، دندان درد، شکستگی ، سردرد میگرنی ، جابه جایی مفصل ساختمان فک و بسیاری از مشکلات دیگر می شود. سندروم مفصل تمپورومندیبولار به عنوان اختلال مفصل تمپورومندیبولار نیز شناخته می شود . 4 عضله ارتباط مستقیمی با این مفصل دارند که یکی از این عضلات عضله ی ماستر می باشد.

زمانی که روی فک زیر گوش تا پایین دست می زنید، دارید آن را لمس می کنید. اگر زمانی که عضله ی ماستر را لمس کردید و درد گرفت، این می تواند علامت مهمی از مشکلات مفصل فکی باشد. درد عضله بر روی ناحیه ی گیجگاه هم می تواند علامت مشکل در مفصل باشد .

علائم و نشانه های سندروم مفصل گیجگاهی فکی (TMJ)

اختلال عملکرد فک

در این نوع از عارضه امکان دارد موارد شدیدتری مانند جداکردن فک در حین باز و بسته کردن دهان، دندان قروچه، قفل شدن فک و …. نیز مشاهده شود که این علائم اغلب اوقات در اوایل صبح اتفاق می افتد.

درد صورت یا درد مفصل گیجگاهی

این درد اغلب به عنوان دردی عمیق توصیف می شود که از مفصل گیجگاهی به سمت فک تحتانی و پشت گردن منتقل می شود. با حرف زدن، جویدن، حرکت فک ها و کارهایی از این قبیل بدتر می شود، حتی حساسیت به لمس نیز ممکن است پیدا کند.

درد گوش

این درد یکی دیگر از علائم سندروم مفصل گیجگاهی می باشد که با حرکت فک بدتر می شود. وزوز گوش، خستگی همراه با درد گوش از علائم این سندروم است.

سایر علائم احتمالی سندروم مفصل گیجگاهی فکی عبارتند از:

چشم درد و تاری دید، سرماخوردگی و سرگیجه، درد بازو، کمر، شانه و کف زبان، درد یا تورم در ناحیه شقیقه، عضلات سفت و دردناک فک و گردن، دردی که مانند دندان درد است، قفل شدن یا جابجایی فک بعد از خمیازه کشیدن، اسپاسم عضلانی فک یا گرفتگی مفصل فک، سردرد از جمله میگرن، مشکلات شنوائی، احساس صدای زنگ در گوش، گیجی و ….

علل و عوامل سندروم گیجگاهی فکی

تصور می شد که اختلالات TMJ به دلیل عدم هماهنگی یا تراز نبودن دندان های فوقانی و تحتانی ایجاد می شود؛ اما متخصصان اعتقاد دارند که عوامل دیگری به جز عدم همانگی فک ها و دندان های بالا و پایین با هم می توانند در شکل گیری این سندروم موثر باشند، به عنوان مثال عوامل عاطفی و محیطی نیز در شکل گیری TMJ نقش دارند.

عوامل بسیار متعددی می توانند موجب سندروم مفصل گیجگاهی فکی شوند که از مهمترین آن ها عبارتند از:

• وارد شدن ضربه یا تروما به ناحیه فک و صورت
• آبسه دندان
• عادتهای ناخودآگاه مثل دندان قروچه
• عوامل روانشناختی مانند استرس و اضطراب و افسردگی
• عدم قرارگیری مناسب دیسک مفصل
• آرتریت یا آرتروز مفاصل
• اعتیاد به جویدن آدامس و گاز گرفتن ناخن
• وضعیت قرارگیری نامناسب سر و گردن
• افزایش آگاهی و حساسیت در مورد درد
• برخی از جنسیت ها، نژادها و قومیت ها بیشتر با این سندروم درگیرند به طور مثال اختلال سندروم مفصل گیجگاهی فکی در زنان و قفقازی ها بیشتر از آفریقایی آمریکایی است.

علاوه بر این، این بیماری امکان دارد به خاطر یک مشکل یا بیماری زمینه ای دیگر باشد. بیماری هایی که شاید در شکل گیری اختلالات TMJ نقس دارند از این قرارند:

• آپنه خواب
• اختلالات خود ایمنی مانند آرتریت روماتوئید
• فیبرومیالیژیا
• آنکیلوگلوزیا
• اضطراب یا سایر اختلالات روان پزشکی که منجر به گرفتگی فک یا دندان قروچه شود.
• بیماری های دژنواتیو مفصل
• مال الکوژن دندان
• مشکلات ساختاری در بدو تولد

راههای درمان

یکی از درمان ها مراجعه به دندان پزشک می باشد. چند گزینه درمانی از طریق ارتودنسی برای رفع اختلال مفصل گیجگاهی  فکی وجود دارد که این درمان به عوامل فردی دیگر مانند تاریخچه پزشکی، سلامت کلی بیمار، تحل دارو، شدت اختلال و تجهیزات ارتودنسی دهان بستگی دارد.

از دیگر درمان ها برای TMJ عبارتند از:

• استفاده از کیسه آب گرم یا سرد به مدت 10 دقیقه روی ناحیه فک، شقیقه یا روی صورت.
• تکنیک های آرام بخش کنترل استرس برای کم شدن قفل شدن فک.
• استراحت دادن به مفاصل فک.
• تجهیزات ارتودنسی از جمله محافظ دهان برای کاهش اثرات دندان قروچه.
• اصلاح عادت های غذائی بد و خوردن غذای نرم، تقسیم غذا به قسمت های کوچک، دوری از خوردن غذای سفت یا مصرف آدامس.
• استفاده از نرمش های کششی ساده برای فک.
• لیزر درمانی سطح پایین برای کاهش درد و بهبود عملکرد حرکات دهان و گردن.
• استفاده از داروهای ضد التهاب برای تسکین درد.
• ایجاد فاصله بین دندان ها برای کنترل فشار.
• دوری از حرکت زیاد فک هنگام غذا جویدن و خمیازه کشیدن.
• برخی از اسانس های آرامبخش مانند اسطوخودوس، مرزنجوش شیرین،بابونه و مریم گلی ممکن است موجب کاهش موقت درد شوند.
• داروهای ضدالتهابی استروئیدی بدون نسخه مانند ناپروکسن، ایپوپروفن و سایر داروهای ضد درد مثل استامینوفن و آسپرین.

زمانی که درمان های خانگی موثر واقع نشدند، لاززم است تا پزشک از درمان های پزشکی استفاده کند تا از درد در این ناحیه بکاهد.

برخی از درمان های پزشکی سندروم مفصل گیجگاهی فکی :

• پزشک متخصص می تواند برای آرام کردن درد از بوتاکس استفاده کند.
• تراشه دندانی یک ابزار است که در دهان قرار می گیرد و دندان ها را تراز نگه می دارد، شبیه محافظ دهان است، مانع از دندان قروچه می شود و توسط متخصص فک جایگذاری می شود.
• درکشورهایی که ماریجوانا داروی قانونی به حساب می آید پزشک می تواند آن را برای کاهش درد تجویز کند.
• طب سوزنی نیز برای کاهش درد در این زمینه مفید است.
• در موارد شدید جراحی فک یا جراحی دندان ضروری است.
• فیزیوتراپی و تمرینات فک می تواند عضلات را تقویت کند، انعطافف پذیری و محدوده حرکت را بهبود بخشد.
• مدیریت زیست رفتاری مثل درمان رفتاری شناختی( یا CBT ) و بیوفیدبک نیز می تواند به کاهش شدت درد کمک کند.
• برخی اوقات ممکن است کل مفصل جایگزین شود. زمان بهبودی برای این کار 4 تا 6 هفته می باشد.
• آرتروسکوپی TMJ آرتروسنتیسس یا استخراج مایع درون مفصل با ایجاد سوراخ، یک روش تهاجمی است که به صورت سرپایی انجام می شود و زمان بهبودی یک هفته می باشد.

در درمان سندروم مفصل گیجگاهی فکی داروهای زیر تجویز می گردد:

• داروهای ضد التهابی: نابومیتون (رلفن)، ملوکسیکام (موبیک)، سلکوکسیب
• تزریق استروئید: بکلومتازون
• آرام بخشهای عضلانی: متاکاسلون (اسکلاکسین)، سیکلوبنزاپرین (فلکسیریل)
• داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای: نورتریپتیلین آمیتریپتیلین،  دزیپرامین ایمیپرامین
• داروهای خواب آور: دوکسپین
• بنزودیازاپین‌ها: دیازپام، کلونازپام، آلپرازولام یا زاناکس
• داروهای درد عصبی: گاباپنتین، توپیرامات،  لوتیراستام، پرگابالین
• داروهای ضد درد : هیدروکودون و استامینوفن، اکسیکودون و استامینوفن

مطالب مرتبط :

• درمان سردرد
•  قرص میگرن
• سردرد تنشی